System operacyjny (ogólne)

System operacyjny (OS) to kluczowe oprogramowanie systemowe, które zarządza wszystkimi zasobami sprzętowymi komputera i stanowi platformę do uruchamiania aplikacji. Działa jako pośrednik między użytkownikiem a sprzętem, abstrahując skomplikowane operacje sprzętowe i udostępniając spójny interfejs dla programów i użytkowników.

Do fundamentalnych zadań systemu operacyjnego należą:

• Zarządzanie procesorem: Jądro (kernel) systemu operacyjnego decyduje, który proces i jak długo ma mieć dostęp do procesora (CPU). Wykorzystuje do tego algorytmy szeregowania (scheduling), aby zapewnić płynne działanie wielozadaniowości.
• Zarządzanie pamięcią: System alokuje i zwalnia pamięć operacyjną (RAM) dla uruchomionych procesów. Wykorzystuje techniki takie jak stronicowanie i pamięć wirtualna, aby efektywnie zarządzać ograniczonymi zasobami RAM i chronić przestrzeń adresową każdego procesu.
• Zarządzanie urządzeniami wejścia/wyjścia: OS komunikuje się ze wszystkimi podłączonymi urządzeniami (klawiatura, dyski, karty sieciowe, drukarki) za pomocą specjalnych programów zwanych sterownikami (drivers), które tłumaczą ogólne polecenia na specyficzne instrukcje zrozumiałe dla danego sprzętu.
• Zarządzanie systemem plików: Odpowiada za organizację, przechowywanie i odczytywanie danych na nośnikach pamięci masowej (dyski twarde, SSD). Definiuje strukturę katalogów, zarządza uprawnieniami dostępu do plików i zapewnia integralność danych.
• Interfejs użytkownika: Udostępnia sposób interakcji z komputerem. Może to być graficzny interfejs użytkownika (GUI), oparty na oknach, ikonach i kursorze (np. Windows, macOS), lub interfejs wiersza poleceń (CLI), oparty na komendach tekstowych (np. Linux shell, PowerShell).

Najważniejsze rodziny systemów operacyjnych to Microsoft Windows, Unix (z którego wywodzą się m.in. macOS i Linux) oraz systemy mobilne, takie jak Android (oparty na Linuksie) i iOS.